دیسک گردن (بیرون زدگی یا پارگی دیسک) : تعریف، علل، درمان، پیشگیری

یکی از علل اصلی درد گردن، شانه و بازو، پارگی یا بیرون زدگی دیسک گردن است. علائم ممکن است به صورت درد مبهم یا درد تیز در گردن یا بین شانه ها باشد.

این درد ممکن است به بازو، دست یا انگشتان انتشار یافته یا موجب بی حسی، مورمور در آنها شود. در این موارد حرکت گردن یا قرارگیری گردن در وضعیت خاصی ممکن است دردناک باشد.

علائم دیسک گردن میتواند شبیه علائم بیماری هایی نظیر سندرم تونل کارپال، مشکلات مفصل شانه یا نقرس باشد.

در بعضی از بیماران به دلیل بیرون زدگی دیسک به فضای نخاعی فشار بر روی طناب نخاعی وارد می شود. این حالت بسیار جدی است و ممکن است احتیاج به درمان های جدی تری داشته باشد. علائم فشار به طناب نخاعی میتواند شامل اختلال در راه رفتن، اختلال در مهارت کاری با دست ها و بازوها، مورمور و احساس حالت شوک به دست ها و پاها باشد.

آناتومی : دیسک گردن نرمال

بین هر یک از مهره های گردن دیسک بین مهره ای قرار دارد که نقش ضربه گیر یا بالشتک را در ستون فقرات بازی میکند. هر دیسک شامل یک لایه ی خارجی شبیه لاستیک اتومبیل (آنولوس فیبروزوس) و لایه ی داخلی ژله ای شکل(نوکلئوس پولپوزوس) تشکیل شده است.

ریشه های عصبی نخاعی از میان فضای کوچکی که بین مهره ها و دیسک ها تشکیل شده خارج می شوند. بنابراین درد و علایم مربوطه هنگامی بروز می کنند که بیرون زدگی دیسک های بین مهره ای به کانال نخاعی یا ریشه های عصبی فشار وارد کنند. بیرون زدگی دیسک گردن زمانی اتفاق می افتد که حلقه ی خارجی دیسک دچار پارگی یا ضعف شود، که به آن بیرون زدگی دیسک (فتق دیسک) گفته می شود.

عوامل خطر(ریسک فاکتورها) برای دیسک گردن:

ریسک فاکتورهای زیادی برای دیسک گردن وجود دارد .

1. سبک زندگی: سبک زندگی غلط می تواند در بروز فتق دیسک مهم باشد. استفاده از سیگار یا قلیان، انجام ندادن ورزش مناسب و تغذیه ناکافی می تواند عامل خطری در بروز فتق دیسک باشد.
2. سن: افزایش سن می تواند موجب تغییرات بیوشیمیایی طبیعی در بدن از جمله کم آب شدن دیسک های بین مهره ای شده و موجب کاهش قدرت و خاصیت ارتجاعی آن می گردد.
3. پوزیشن غلط: ایستادن یا نشستن نادرست یا عادات غلط مکانیک بدن و ستون فقرات، میتواند استرس اضافی به ستون فقرات و گردن وارد کند. ترکیب این عوامل خطر به همراه بلند کردن ناصحیح اجسام یا چرخش ناگهانی موجب پارگی و در نهایت بیرون زدگی دیسک می شود. بروز فتق دیسک می تواند به صورت ناگهانی یا به تدریج در هفته ها و ماهها اتفاق بیفتد.

مراحل بیرون زدگی دیسک گردن

بطور کلی ۴ مرحله برای بیرون زدگی دیسک گردن وجود دارد:

۱- بیرون زدگی خفیف دیسک - تغییرات دژنراتیو دیسک (degeneration ):

تغییرات شیمیایی همراه با سن موجب ضعیف شدن دیسک بین مهره ای می شود، این مرحله از تغییرات تخریبی دیسک به دلیل سن و / یا تغییرات متعاقب خشک شدن آب دیسک می باشد که به دنبال آن دیسک ها کمتر قادر خواهند بود که ضربات وارده به ستون فقرات را جذب کنند.

۲- بیرون زدگی متوسط دیسک - پرولاپس (Prolapse):

در این مرحله دیسک به صورت به داخل کانال نخاعی وارد شده و به طناب نخاعی دریچه های عصبی

فشار وارد می کند اما هنوز ماده ی ژله ای از داخل دیسک به بیرون نریخته است .

۳- بیرون زدگی شدید دیسک - اکستروژن (Extrusion):

هسته ی ژله ی دیسک (قسمت داخلی دیسک) از طریق لایه ی خارجی که پاره شده، به داخل کانال نخاعی ریخته است اما هنوز به بدنه ی دیسک متصل است.

۴- بیرون زدگی بسیار شدید دیسک - جدا شدن دیسک (Sequestration or Sequestered Disc):

هسته ی مرکزی دیسک از لایه ی خارجی بیرون زده و از بدنه ی دیسک جدا شده و به داخل کانال نخاعی می افتد.

تشخیص دیسک بیرون زده  گردن: چگونه فتق دیسک گردن را تشخیص بدهیم؟

خوشبختانه اکثر دیسک های بیرون زده، علامتی ایجاد نمیکنند و برخی اوقات با بروز علائم، بیمار به پزشک مراجعه میکند و پزشک با کمک معاینه، تست های عصبی، تاریخچه بیماری، ارزیابی علائم،  شاید انجام سی تی اسکن، ام آر آی و ایکس ری به تشخیص دقیق می رسد.

درمان دیسک بیرون زده ی گردن – روش های غیر جراحی

اکثر بیماران برای درمان دیسک گردن احتیاج به جراحی ندارند. در ابتدا ممکن است پزشک سرما / گرما را توصیه کند. در طی ۲۴ ساعت تا ۴۸ ساعت اول سرما درمانی، به کاهش التهاب، اسپاسم عضلانی و درد، به وسیله کاهش جریان خون کمک می کند. بعد از ۴۸ ساعت گرما درمانی را می توان به کار برد. گرما جریان خون منطقه آسیب دیده را افزایش داده و موجب نرم شده بافت های اطراف می شود. افزایش جریان خون به وسیله گرما به شستن مواد التهابی، سموم محرک که در بافت ها تجمع پیدا کرده و موجب گرفتگی عضلات و آسیب دیسک می شود، می گردد. هرگز یخ یا کیسه ی آب گرم را مستقیما روی پوست نگذارید. برای این منظور جسم سرد یا گرم کننده را با یک پارچه ی ضخیم بپوشانید و هر بار بیشتر از ۱۵ یا ۲۰ دقیقه آنها را به کار نبرید.

دارو درمانی شامل:

• ضد التهاب برای کاهش التهاب
• شل کننده عضلانی برای رفع اسپاسم
• نارکوتیک ها در درمان دردهای حاد
• مسکن های ساده (ضد التهاب های غیر استروییدی که در درمان دردهای خفیف تا متوسط موثرند)

پزشک ممکن است برای شما فیزیوتراپی تجویز کند. فیزیوتراپی حتما باید به دستور پزشک انجام گیرد.

درمان شامل ترکیبی از درمان های غیر جراحی برای کاهش درد و افزایش انعطاف پذیری عضلات شامل: یخ درمانی، گرمادرمانی، ماساژ ملایم و کشش گردن می باشد. اکثر بیماران در عرض ۴-۶ هفته بدون نیاز به جراحی بهبود می یابند. کمتر از ۵ درصد بیماران نیاز به جراحی پیدا میکنند.

درمان دیسک بیرون زده گردنی: جراحی ها

اعمال جراحی ستون فقرات زمانی برای بیمار در نظر گرفته می شود که درمان های غیر جراحی برای درمان بیرون زدگی دیسک موثر نبوده و یا طناب نخاعی تحت فشار باشد.

اگر برای درمان بیماری شما عمل جراحی توصیه شد، همیشه از پزشک تان هدف از جراحی، نتایج و عوارض مورد انتظار را بپرسید. هرگز از مشورت با پزشکان دیگر نترسید، و حتما نظر پزشک دیگر (نظر دوم) را جویا شوید.

امروزه اعمال جراحی دیسک گردن با کمک لیزر انجام می شود که جایگزین موثر و بی خطری برای جراحی باز ستون فقرات است که در آن بیمار بدون بیهوشی و برش جراحی درمان می شود و نسبت به اعمال جراحی باز خطرات کمتری داشته و بیمار سریع تر بر سر کار خود حضور می یابد.

اما اگر بیمار کاندید مناسبی برای انجام عمل لیزری دیسک نبود، ناگزیر به انجام عمل جراحی باز می باشد.

جراحی معمولا شامل: کندن دیسک یا دیسککتومی میباشد. معمولا این اعمال جراحی از قدام گردن انجام می شود (دیسککتومی قدامی). علاوه بر این گاهی جراح برای دسترسی بهتر به دیسک نیاز به کندن و شکستن یک قسمت از مهره های گردنی محافظت کننده ریشه های عصبی دارد که به این روش لامینکتومی گفته می شود که معمولا از پشت گردن انجام می شود (لامینکتومی خلفی).

پیشگیری از بروز بیرون زدگی دیسک گردن:

افزایش سن و پیر شدن دیسک ها اجتناب ناپذیر است، اما تغییر در شیوه زندگی  می تواند از بروز بیماری های دیسک گردن جلوگیری کند. عوامل مستعد بیرون زدگی دیسک گردن شامل عادات نشستن و ایستادن غلط، مکانیک ضعیف بدن، عضلات ضعیف گردن، کشیدن سیگار و چاقی.

از هم اکنون شروع به ایجاد تمهیداتی برای حفاظت از ستون فقرات تان در آینده کنید تا شاید علیرغم افزایش سن و پیر شدن دیسک ها، جلوی پیشرفت بیرون زدگی دیسک ها در آینده گرفته شود.

یکی از درمانهای نوین دیسک گردن، درمان دیسک بیرون زده گردن بوسیله لیزر میباشد. که چگونگی انجام آن در فیلم بطور ساده نشان داده شده است. برای دیدن فیلم آموزشی اینجا کلیک کنید.